Za najstarsze piramidy na terenie Polski uważa się tzw. piramidy kujawskie, znajdujące się w Sarnowie, Wietrzychowicach i Gaju w okolicach Izbicy Kujawskiej. Szacuje się, że pierwsze z nich powstały około 5500 lat temu, czyli kilkaset lat wcześniej niż słynne megalityczne konstrukcje w Stonehenge w Wielkiej Brytanii i nawet tysiąc lat przed egipskimi piramidami w Gizie.
Piramidy kujawskie to grobowce zbudowane z wielkich głazów i ziemi, mające ponad 100 metrów długości i kilka metrów wysokości. Choć znacznie niższe niż egipskie, pełniły podobną funkcję – były miejscem pochówku ówczesnych elit.
Niestety, kujawskie piramidy znacznie ucierpiały na przestrzeni wieków. W XIX wieku okoliczna ludność używała kamieni z grobowców jako materiału budowlanego. W czasie I wojny światowej niektóre kurhany zniszczono wręcz za pomocą dynamitu, by pozyskać głazy do budowy drogi - podaje Radio Lublin.
W 1780 roku w Różnowie na Opolszczyźnie stanął kolejny grobowiec w formie piramidy. Zaprojektował ją na zamówienie pruskiego generała Augusta von Ebena und Brunnena znany architekt Karl Langhaus, twórca m.in. Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Różnowska piramida ma 9 metrów wysokości i także bezpośrednio nawiązuje kształtem do egipskich pierwowzorów.
Najwyższa budowla piramidalna w Polsce (ponad 20 metrów) stoi na wzniesieniu i zbudowana jest na zasadach złotego podziału, ciągu Fibonacciego i apokaliptycznej symboliki. Od wieków owiana była legendami o ukrytych skarbach i złych mocach, a miejscowa ludność odstraszana przez jej tajemniczą aurę omijała to miejsce.
W ostatnich latach piramida przeszła gruntowną renowację, podczas której odtworzono posadzki i częściowo otynkowano ściany, pozostawiając fragmenty oryginalnych murów.
Choć znacznie młodsze od kujawskich, egipskie piramidy w Gizie są niewątpliwie najsłynniejszymi tego typu budowlami na świecie. Wzniesione jako grobowce faraonów IV dynastii około 2500 lat p.n.e., do dziś budzą podziw swoją wielkością i precyzją wykonania.
Największa z nich, piramida Cheopsa, ma ponad 138 metrów wysokości i zbudowana jest z 2,3 mln bloków wapienia o średniej wadze 2,5 tony. Jej ściany zorientowane są zgodnie z kierunkami świata z dokładnością do jednej trzynastej stopnia. Budowniczowie stosowali wyrafinowane techniki konstrukcyjne, jak choćby stopniowe zwężanie bloków ku górze dla równomiernego rozłożenia naprężeń czy wyrównywanie niedokładności niższych warstw w wyższych partiach budowli.
Piramidy Chefrena i Mykerinosa, choć mniejsze, również imponują rozmiarami i mistrzostwem architektury. Chefrena liczy 136 metrów, a Mykerinosa 62 metry wysokości. Fasady niektórych piramid pokryte były pierwotnie blokami wygładzonego wapienia, dzięki czemu lśniły w pustynnym słońcu niczym olbrzymie bryły kryształu. Do wnętrza prowadziły wąskie korytarze z systemem zapadni i fałszywych komór, mających zmylić i zatrzymać rabusiów.
Przez tysiąclecia piramidy w Gizie były najwyższymi budowlami wzniesionym przez człowieka. Utrzymały ten status aż do XIV wieku n.e., kiedy przewyższyła je katedra w Lincoln w Anglii. Jednak pod względem objętości (ponad 2,5 mln m3) piramida Cheopsa do dziś pozostaje największą kamienną konstrukcją na Ziemi.
Fot. Sławomir Milejski
