Przepisy nakładają na właścicieli obowiązek podłączenia nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej. W przypadku niewykonania tego zadania gmina może wydać decyzję nakazującą przyłączenie pod groźbą zastosowania środków egzekucyjnych. Jak wskazuje RPO, wiąże się to z negatywnymi konsekwencjami prawnymi dla mieszkańców, którzy z przyczyn ekonomicznych nie są w stanie udźwignąć tak wysokich kosztów inwestycji. Ale i z ryzykiem konieczności poniesienia wydatków, które mogą sięgnąć kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Rzecznik apeluje do ministra infrastruktury Dariusza Klimczaka o przygotowanie przepisów gwarantujących odpowiednią pomoc finansową państwa dla obywateli, których nie stać na samodzielne opłacenie kosztów budowy przyłącza. Zaznacza, że dopóki taki mechanizm nie zostanie wprowadzony, ustawodawca powinien zmodyfikować procedury prowadzące do wydania nakazu przyłączenia, np. umożliwiając umorzenie postępowania, gdy przyczyną niewykonania obowiązku jest wyłącznie trudna sytuacja materialna właściciela.
Zdaniem Departamentu Prawnego Ministerstwa Infrastruktury ustanowienie przymusu administracyjnego w postaci zastępczego wykonania przyłącza przez gminę może stanowić nadmierną ingerencję w prawo własności. Jak czytamy w opinii resortu, oznacza to znaczne ograniczenie prawa do swobodnego i niezakłóconego korzystania z nieruchomości.
Właściciel powinien mieć możliwość wyboru formy zapewnienia sobie dostępu do wody i odprowadzania ścieków w sposób adekwatny do swoich zasobów finansowych.
RPO podkreśla, że wydanie decyzji o obowiązku przyłączenia musi być oceniane według konstytucyjnych standardów ochrony własności przed wywłaszczeniem. Nie każda aktywność inwestycyjna władzy publicznej jest uzasadniona i spełnia wymóg proporcjonalności. Dlatego tak istotne jest wprowadzenie skutecznego systemu dofinansowania kosztów budowy przyłączy dla osób, których na to nie stać. W przeciwnym razie obywatele mogą stanąć przed wyborem: albo zadłużyć się na lata, albo narazić na dotkliwe sankcje.
Fot. David P Howard / Wellesbourne New Housing 'Ettington Park' by David P Howard
