Usługi inżynierskie i architektoniczne są usługami związanymi z nieruchomością (art. 28e ustawy o VAT). Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości. Zasada ta zgodnie z brzmieniem tego przepisu ma zastosowanie jedynie w sytuacji, gdy usługa jest związana z konkretną nieruchomością, która da się zlokalizować co do miejsca jej położenia.
O takim związku nie można zatem mówić w przypadku projektów budynków które jeszcze nie istnieją lub są sprzedawane w postaci powtarzalnych projektów, które są możliwe do zrealizowania w każdym do tego przeznaczonym miejscu.
Podatnikami na gruncie VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Za działalność gospodarczą ustawa o VAT uznaje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Stąd projektant architekt (urbanista), z tytułu świadczonych usług może być podatnikiem VAT. W przypadku umowy o prace projektowe w budownictwie mamy do czynienia ze świadczeniem usług. Obowiązek podatkowy powstanie w tym przypadku na zasadzie ogólnej - z chwilą wykonania usługi. Zastosowanie ma stawka podstawowa 23% VAT. Usługi wykonywane przez architektów, polegające na przekazaniu lub udzieleniu licencji do praw autorskich do projektu, od honorariów z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi, są opodatkowane stawką 8% VAT (usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania). Stąd do części wynagrodzenia z tytułu przeniesienia praw autorskich do projektu architektonicznego należy zastosować stawkę obniżoną. Umowa o prace projektowe w budownictwie powinna wyszczególniać co wchodzi w zakres prac projektowych, dla wyodrębnienia z niej części dotyczącej przeniesienia autorskich praw majątkowych.
Projektant architekt (urbanista) może skorzystać ze zwolnienia z VAT ze względu na obrót, jeżeli obrót z czynności podlegających opodatkowaniu VAT w roku poprzednim nie przekroczył kwoty 150.000 zł. W przypadkach projektanta, który nie prowadził działalności w roku poprzednim, limit zwolnienia podmiotowego w danym roku jest proporcjonalny do okresu, jaki w dniu wykonania usługi będzie pozostawał do końca tegoż roku (dla określenia kwoty tego limitu stosuje się wzór: 150.000 : 365 x ilość dni do końca roku).
Podstawa prawna:
art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 15 ust. 1 - 2, art. 19a ust. 1, art. 28e, art. 41 ust.1, ust. 2 w zw. z poz. 162 zał. nr 3, art. 113 ust.1 i ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług (t.j.: Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2013 poz. 312).
