Psotnik należy do rzędu gryzków (Psocoptera) i posiada miękkie, wydłużone ciało o jasnobrązowym lub szarym zabarwieniu. Jego głowa jest stosunkowo duża w porównaniu do reszty ciała, wyposażona w silnie rozwinięte żuwaczki służące do rozdrabniania pokarmu. Owad ten nie posiada skrzydeł, co jest charakterystyczne dla gatunków przystosowanych do życia w zamkniętych pomieszczeniach. Porusza się szybko i zwinnie po różnych powierzchniach, wykorzystując trzy pary odnóży zakończonych pazurkami.
Rozwój psotnika przebiega przez przeobrażenie niezupełne, co oznacza że młode osobniki przypominają dorosłe, różniąc się jedynie wielkością. Samica składa pojedyncze jaja, które przykleja do podłoża. W sprzyjających warunkach - przy temperaturze około 25°C i wilgotności względnej powietrza przekraczającej 60 proc. - z jaj po 7-10 dniach wylęgają się nimfy. Proces rozwoju nimf trwa około miesiąca, w czasie którego przechodzą one przez kilka stadiów rozwojowych.
Psotniki żywią się różnorodnymi materiałami pochodzenia organicznego, w tym klejami introligatorskimi, papierem, skórą oraz pleśniami. Szczególnie narażone na ich działalność są księgozbiory, dokumenty archiwalne oraz kolekcje zielnikowe. Owady te mogą również żerować na produktach spożywczych przechowywanych w spiżarniach, takich jak mąka, kasze czy suszone owoce. W przypadku masowego wystąpienia potrafią znacząco obniżyć jakość przechowywanych materiałów.
Skuteczna walka z psotnikami wymaga przede wszystkim obniżenia wilgotności w pomieszczeniach poniżej 60 proc. oraz utrzymania odpowiedniej cyrkulacji powietrza. Regularne sprzątanie, usuwanie kurzu i pleśni, a także kontrola temperatury i wilgotności stanowią podstawowe działania profilaktyczne. W przypadku silnego porażenia konieczne może być zastosowanie środków owadobójczych lub przeprowadzenie profesjonalnej dezynsekcji.
Mimo że psotniki są postrzegane głównie jako szkodniki, pełnią one istotną rolę w naturalnych ekosystemach jako reducenci materii organicznej. W środowisku naturalnym przyczyniają się do rozkładu martwej materii roślinnej i zwierzęcej, uczestnicząc w obiegu pierwiastków w przyrodzie. Ich obecność w pomieszczeniach może być również wskaźnikiem podwyższonej wilgotności i rozwoju grzybów pleśniowych.
Fot. Sanja565658
