Polski Instytut Ekonomiczny w swoim najnowszym Tygodniku Gospodarczym przedstawił szczegółową analizę kosztów wynajmu mieszkań w kontekście zarobków Polaków. Badanie oparto na niedawno opublikowanych danych Głównego Urzędu Statystycznego dotyczących mediany wynagrodzeń w kraju.
Eksperci PIE wyjaśniają, że w analizie poziomu wynagrodzeń mediana oznacza wartość środkową, czyli kwotę, od której połowa populacji zarabia więcej, a połowa mniej. Według danych GUS, w marcu 2024 roku mediana wynagrodzeń w całej Polsce wyniosła 6549 złotych. To znacznie mniej niż średnia pensja, która w tym samym okresie osiągnęła poziom 8605 złotych.
Analitycy PIE zestawili dane o zarobkach z cenami wynajmu mieszkań w sześciu największych polskich miastach. Wyniki badania pokazują, że w większości z nich przeciętna cena wynajęcia mieszkania wynosiła w marcu 2024 r. ponad 30% mediany wynagrodzeń.
W Warszawie najem mieszkania2 kosztował średnio 4200 PLN – to 48 proc. mediany zarobków w tym mieście. W pozostałych miastach średnia cena najmu mieszkania oscylowała między 35 proc. a 38 proc. mediany wynagrodzeń. Wyjątkiem była Łódź, w której odsetek ten wyniósł 29 proc - wylicza PIE.
W pozostałych analizowanych miastach sytuacja jest nieco lepsza, ale nadal trudna. Średnia cena najmu mieszkania oscylowała między 35% a 38% mediany wynagrodzeń. Wyjątkiem była Łódź, gdzie odsetek ten wyniósł 29%. Mimo to nawet w Łodzi koszty wynajmu stanowią znaczące obciążenie dla budżetów domowych.
Analiza PIE pokazuje także znaczące różnice między stosunkiem cen najmu do średnich zarobków a ich stosunkiem do mediany wynagrodzeń. Średnio stosunek przeciętnych cen najmu do przeciętnych wynagrodzeń na koniec I kwartału 2024 r. był mniejszy o 10 punktów procentowych niż w sytuacji, gdy porównuje się je z medianą płac.
Największą różnicę zaobserwowano w Warszawie. W stolicy przeciętny koszt najmu wynosił 31% średniego wynagrodzenia, czyli o 16 punktów procentowych mniej niż w przypadku mediany. Ta rozbieżność wskazuje na duże nierówności dochodowe w stolicy i pokazuje, jak bardzo średnie wynagrodzenie może być zawyżane przez najlepiej zarabiających.
Sytuacja w segmencie mieszkań średniej wielkości
PIE przeanalizował także sytuację w segmencie mieszkań o powierzchni 40-60 metrów kwadratowych. Okazuje się, że w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu oraz Gdańsku przeciętna cena najmu takiego mieszkania stanowiła więcej niż 37% mediany wynagrodzeń. Nieco tańsze były mieszkania o takiej powierzchni w Poznaniu – tam współczynnik ten wyniósł 34%. Najlepsza sytuacja panuje w Łodzi, gdzie za mieszkanie o powierzchni od 40 m² do 60 m² trzeba było zapłacić przeciętnie 30% mediany łódzkich pensji.
Eksperci PIE zestawili także mediany wynagrodzeń z medianami cen najmu mieszkań. Wyniki są podobne jak w przypadku średnich cen. W Warszawie mediana ceny wynajęcia mieszkania odpowiadała 44% mediany wynagrodzeń. Z sześciu największych miast w Polsce tylko w Poznaniu i Łodzi wskaźnik ten był niższy niż 35%.
Problemy na rynku mieszkaniowym
Eksperci PIE zwracają uwagę, że sama analiza relacji cen do płac nie daje pełnego obrazu sytuacji na rynku mieszkaniowym. Powołują się na badanie Szkoły Głównej Handlowej, według którego luka czynszowa obejmowała w okresie 2017-2022 r. w Polsce 35% gospodarstw domowych. Oznacza to, że nie stać ich było na kupno lub najem mieszkania zaspokajającego ich minimalne potrzeby, a jednocześnie zarabiały zbyt dużo, aby móc uzyskać mieszkanie dotowane przez państwo.
Analiza Polskiego Instytutu Ekonomicznego rzuca światło na trudną sytuację na rynku mieszkaniowym w największych polskich miastach. Wysokie koszty najmu w stosunku do zarobków stanowią poważne wyzwanie dla wielu gospodarstw domowych, szczególnie w Warszawie. Problem ten wymaga kompleksowych rozwiązań, które poprawią dostępność mieszkań i zmniejszą obciążenie finansowe związane z wynajmem. Kwestia ta powinna stać się jednym z priorytetów dla decydentów i urbanistów, aby zapewnić godne warunki mieszkaniowe dla wszystkich obywateli.
