Taksa notarialna to opłata uiszczana z tytułu sporządzenia aktu notarialnego, której wysokość - a w zasadzie maksymalny pułap - określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej z dnia 28 czerwca 2004 r. (Dz.U. Nr 148, poz. 1564).
W rozporządzeniu ustalono stawki maksymalne opłat notarialnych - podstawowe oraz obniżone, dotyczące ściśle wskazanych rodzajów transakcji i aktów notarialnych.
Wysokość podstawowej, maksymalnej stawki notarialnej zależy od wartości przedmiotu czynności notarialnej i co do zasady kształtuje się następująco:
- przy wartości przedmiotu czynności notarialnej do 3 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 100 zł,
- powyżej 3 000 zł do 10 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3 000 zł;
- powyżej 10 000 zł do 30 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
- powyżej 30 000 zł do 60 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
- powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
- powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
- powyżej 2 000 000 zł - taksa maksymalna wyniesie 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - nie więcej niż 7 500 zł.
Ważny jest przy tym sposób ustalania wartości przedmiotu czynności notarialnej, który też reguluje ww. rozporządzenie. Co do zasady, za wartość przedmiotu czynności notarialnej notariusz przyjmuje wartość czynności (np. umowy sprzedaży nieruchomości) podaną przez strony. Jeśli jednak akt notarialny dotyczy umowy zamiany (np. nieruchomości), wówczas tą wartością będzie najwyższa wartość zamienianego przedmiotu umowy - czyli wartość cenniejszej nieruchomości. Z kolei przy umowie dzierżawy lub najmu wartością czynności notarialnej będzie wartość świadczeń powtarzających się (czynszów) za czas, na jaki umowę zawarto, a przy umowach na czas nieokreślony - wartość takich świadczeń za okres 10 lat.
Dla szeregu czynności notarialnych dotyczących nieruchomości maksymalna taksa notarialna została obniżona o połowę w stosunku do podstawowej. I tak, nie więcej niż połowę wskazanej powyżej stawki maksymalnej, notariusz może pobrać od aktu notarialnego, który obejmuje m.in.:
- umowę zobowiązującą, zawartą pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, np. spotykaną w obrocie nieruchomościami umowę zobowiązującą do zawarcia, w określonym terminie, umowy przeniesienia własności nieruchomości,
- umowę przenoszącą własność nieruchomości zawieraną w wykonaniu wcześniej zawartej umowy zobowiązujacej,
- umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu zawieraną w wykonaniu tzw. umowy deweloperskiej, zobowiązujacej dewelopera do wybudowania budynku oraz przeniesienia własności znajdującego się w nim lokalu na nabywcę,
- umowę sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego lub domu rozdzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- umowę darowizny lokalu mieszkalnego, jeśli darowizna ta następuje pomiędzy osobami zaliczanymi do tzw. I grupy podatkowej (zalicza się do niej: małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów), jeśli są uprawnieni do ulgi w podatku od spadków i darowizn,
Zbycie nieruchomości nie jest oczywiście jedyną transakcją dotyczącą nieruchomości dokumentowaną w formie aktu notarialnego, z którą w efekcie wiąże się konieczność poniesienia kosztów notarialnych.
Opłatę w wysokości nie przekraczającej 1 maksymalnej stawki trzeba będzie uiścić za sporządzenie aktu notarialnego dokumentujacego ustanowienie hipoteki na zabezpieczenie kredytu bankowego ustanowionego na nieruchomości. Z kolei stawka taksy notarialnej za zaprotokołowanie przez notariusza zebrania wspólnoty mieszkaniowej wyniesie maksymalnie 300 zł.
Należy podkreślić, że stawki taks notarialnych określone w ww. rozporządzeniu to stawki maksymalne. Nic zatem nie stoi na przeszkodzie by - decydując się np. na nabycie nieruchomości - negocjować wysokość opłaty notarialnej lub przynajmniej zorienować się, u którego z notariuszy oferowane stawki są przystępniejsze. W szczególności zaś, gdy kupujemy nieruchomość korzystając z usług pośrednika w obrocie nieruchomościami lub od dewelopera, warto zorientować się, czy polecany przez pośrednika lub dewelopera notariusz nie oferuje przypadkiem konkurencyjnych stawek za sporządzenie aktu.
