Podatek od nieruchomości a orzecznictwo sądów administracyjnych. Analiza Ministerstwa Sprawiedliwości

Ilość sporów na gruncie podatku od nieruchomości trafiających do sądów administracyjnych w ostatnich latach stale rośnie. Jak wskazuje prof. dr hab. Dominik J. Gajewski, kierownik Katedry Prawa Podatkowego SGH i sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego, "wynika to z coraz szerszego spektrum zagadnień pojawiających się na gruncie podatku od nieruchomości". Sądy w całym kraju zmagają się z podobnymi problemami wynikającymi głównie z niejasnych regulacji oraz szybko zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej.
 

Zdaniem profesora, "można dostrzec pewną tendencję spraw powtarzalnych, gdzie przedmiot sporu jest tożsamy". Niemniej jednak, pozytywnym zjawiskiem jest poprawa dynamiki załatwiania spraw przez sądy administracyjne. Sędzia NSA podkreśla, że "dotyczy to zarówno wojewódzkich sądów administracyjnych, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego". Niewątpliwy wpływ na tę sytuację miało powołanie wyspecjalizowanego wydziału orzeczniczego w Izbie Finansowej NSA, zajmującego się m.in. podatkiem od nieruchomości. Szczegóły prezentuje Ministerstwo Sprawiedliwości w kwartalniku "Nieruchomości". 

Konieczność pilnych zmian legislacyjnych

Pandemia Covid-19 spowodowała konieczność reorganizacji pracy sądów, w tym w zakresie orzecznictwa. Profesor Gajewski zwraca uwagę, że "rozstrzyganie na posiedzeniach niejawnych okazało się rozwiązaniem umożliwiającym stabilne funkcjonowanie sądów w zakresie orzeczniczym". Dzięki temu udało się utrzymać wysoką sprawność rozpatrywania spraw mimo trudnych warunków.

 

Analiza problemów pojawiających się w orzecznictwie sądów administracyjnych prowadzi do wniosku, że ustawa o podatkach i opłatach lokalnych pilnie wymaga gruntownej reformy. Zdaniem sędziego NSA, "nadal nie odpowiada ona konstytucyjnym standardom, jest niespójna, a obecne w ustawie odwołania do innych aktów normatywnych nie uwzględniają specyfiki prawa podatkowego". W rezultacie, jak zaznacza profesor Gajewski, "bardzo często rozszyfrowywanie norm z obszaru podatku od nieruchomości wiąże się z koniecznością sięgania do zasad prawnych: autonomii prawa podatkowego, lex retro non agit, zasady dookreśloności obowiązku daninowego czy powinności rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika".
 

Słabsze wyniki w zakresie ukończonych mieszkań

Niemniej jednak, aktualny dorobek orzeczniczy sądów administracyjnych w zakresie podatku od nieruchomości jest bardzo bogaty i różnorodny. Jak konkluduje profesor Gajewski, "można zaobserwować kształtujące się linie orzecznicze, które są istotnym i pomocnym «drogowskazem» dla podatników, ale i samych organów podatkowych".

 

"Sądy administracyjne coraz częściej orzekają w tzw. taśmowych sprawach (liczonych zazwyczaj w setkach), w których istota sporu sprowadza się do tożsamych zagadnień odnoszących się do podatku od nieruchomości. Wojewódzkie sądy administracyjne i NSA podejmują próbę kreowania linii orzeczniczych, które będą ujednolicały poglądy na sporne sprawy. Mając na uwadze bierność ustawodawcy, zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe oczekują na kierunkowe rozstrzygnięcia sądów administracyjnych" - czytamy w analizie.